Willhelminapark 1

Oude huisnummers: AA 202 - A 674
Bouwjaar: 1892
Architect: C.M. Gardenier
Status: Gemeentelijk monument

Op 5 december 1892 diende de architect Cornelis Marinus Gardenier een aanvraag in bij B&W voor de bouw van een villa op een perceel dat kadastraal bekend stond als H 3360. Op 9 december was de vergunning rond en kreeg Gardenier toestemming om te gaan bouwen.

Als eerste bewoners vonden we het gezin van de in Soerabaja geboren George Anton Römer (1851-1928). Op 25 augustus 1893 kwamen hij en zijn gezin naar hier. George was getrouwd met Sara Mary Voûte (1854-1937) en ze hadden vijf inwonende kinderen die alle in Nederlands-Indië geboren waren: Bruno Ferdinand Paul (1879), Helena (1883), George (1885), Theodora (1887) en Wilhelmina (1889). Op 24 maart 1894 kwam er nog een zesde kind, de in Apeldoorn geboren Raoul.

Georg was gepensioneerd Oost-Indisch ambtenaar, assistent-resident te Sumedang, West-Java, de hoogste ambtenaar daar en kreeg in 1886 eervol ontslag.
Begin 1896 verhuizen ze naar de Deventerstraat 45 (ook een villa van C.M. Gardenier).

De volgende bewoners kwamen op 1 mei 1896 en waren het gezin van de in Ede geboren Daniël Knüttel (1861-19?) en zijn in Oldenburg geboren vrouw, baronesse Elisabeth Madelonne Johanne von Schrenck-Notzing (1867-1939). Ze hadden één inwonende dochter, de in Heidelberg geboren Meta (1894). Daniël was 'Doctor in de Philosophie'.
Eind 1899 vertrok het gezin naar het buitenland.

Vanaf 9 november 1899 kwamen er vier zussen wonen. Het waren de baronessen: Marie Christine Cornelie (1838-1925), Wilhelmina Henriëtte (1840-1930), Agathe Françoise Adolphine (1844-1938) en Jacqueline Megteld Anne Bentinck tot Nijenhuis (1853-1935). Op 6 maart 1900 trok er nog een zuster bij in, Louise Angélique (1841-1932).

Na het overlijden van de laatste bewoonster, Agathe Françoise Adolphine kwam de villa op 15 februari 1939 op een veiling. De Nieuwe Apeldoornsche Courant van 10 februari 1939 berichtte er het volgende over:

NOTARIS VAN DRIMMELEN zal op Woensdag 15 februari a.s. des namiddags te 2 uur, in het Notarishuis, bij toewijzing veilen, ten verzoeke van de erven van wijlen Baronesse BENTINCK: DE VILLA met schuur, prieel, volière en tuin, groot 23.30 A., prachtig gelegen aan het WILHELMINAPARK 1, op den hoek van de Oranjelaan; te veilen in 2 perc. en massa, als perc. 1: DE VILLA met schuur, prieel, volière en tuin, groot ca. 15.80 A., in bod staande op f 9.500,-
Het huis bevat beneden vestibule, gang, 2 kamers en suite met serre, eetkamer, zijkamertje met serre, keuken, bijkeuken, 2 W.C.'s, kelder; boven 5 kamers (waarvan één met zijkamertje), badkamer, W.C.; daarboven zolder met twee kamers; perc 2: BOUWTERREIN, groot ca. 7,5 A., aan de ORANJELAAN hoek Wilhelminapark, in bod staande op f 2.700,-
Het geheel staat dus in bod op f 12.200,-.

Uiteindelijk werd de villa én bouwterrein op 15 februari 1939 verkocht aan Eugen Hollaender voor fl. 13.400,-.

De nieuwe bewoners waren het gezin van de in Niederbierenbach (Dld) geboren Eugen Hollaender (1907-1983) en zijn in Amsterdam geboren vrouw Hermine Francisca Josephine Gelder (1914-2008). Ze hadden één inwonende zoon; Rudolf (Rudi) Karel (1939). Later kwamen er nog drie kinderen; Paul (1940), Erik Paul (1946) en Ferdinand (Fred) Eugen (1952). Zoon Paul is in 1945, tijdens/net na de bevrijding, door een ongeluk met een legervoertuig omgekomen.

Op 25-jarige leeftijd kwam Eugen Hollaender vanuit Duitsland naar Apeldoorn. Hij begon in 1931 vanuit een schuur aan de Deventerstraat een bedrijf in de productie en verkoop van scheermesjes. De Apeldoornse Messenfabriek was geboren. Afgekort werd het Amefa. Kapperszaken en markten waren destijds de grootste afnemers.

In 1941 breidde Amefa de productie uit met een tweede vestiging in Neede. Ook kwam er een derde vestiging in Bocholt, Duitsland, bij. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had Eugen Hollaender een overeenkomst met de bezetter voor het leveren van scheermesjes. Hierdoor kon hij, zonder dat de Duitsers het doorhadden, opkomen voor Nederlandse burgers. Op 2 oktober en 2 december 1944 werden tientallen mannen uit Apeldoorn opgepakt en gedeporteerd naar kamp Rees in Duitsland. Een aantal van deze mannen waren personeelsleden van Amefa. Toen Eugen Hollaender hoorde dat er mannen uit Apeldoorn werden afgevoerd, begonnen hij en zijn vrouw Hermine een koeriersdienst.

Pakketten en brieven voor de dwangarbeiders konden bij Amefa worden afgeleverd. Ze werden door de heer Hollaender vervoerd naar Bocholt. Daar werden de stukken op zijn kosten gefrankeerd. Post voor mannen in Kamp Rees werd persoonlijk afgeleverd in Duitsland door de Amefa-directeur. In een aantal gevallen heeft de familie Hollaender kunnen voorkomen dat mannen naar kamp Rees werden gezonden - en zelfs zieke en afgekeurde mannen terug kunnen halen naar Apeldoorn. Op 2 december 2011 is op het voormalige terrein van de Apeldoornse messenfabriek in Apeldoorn de Hollaenderstraat onthuld om Eugen Hollaender te eren voor zijn heldendaden en zijn bijdrage aan de Apeldoornse gemeenschap.

In de jaren '40 was de concurrentie hevig. Nu nog bekende merken als Gillette en Philips zorgden voor een dusdanige concurrentie dat de heer Hollaender besloot zich te gaan richten op de productie van een ander soort messen. Namelijk tafelmessen en ander bestek.

In 1948 stopte de productie van scheermesjes volledig. In plaats daarvan produceerde Amefa vanaf dat moment enkel nog bestek. Dat bleek een gouden zet. In 1952 ging het zo goed met Amefa dat de eerste producten buiten Europa verkocht werden.

Anno 2023 is er nog altijd een Hollaender (Peter, 3e generatie) in de leiding van het bedrijf en is het hoofdkantoor van de Amefa nog steeds in Apeldoorn gevestigd.

Peter Hollaender: Ik heb mijn middelbareschooltijd op de KSA doorgebracht (1974-1981?, huidige KSG), de achterburen van Wilhelminapark 1. Als kleinzoon kwam ik regelmatig in de pauzes naar mijn oma om een soepje of broodje te eten. Ik klom dan altijd over het hek naast het fietsenhok van de school de tuin in.

In mijn school periode zijn een aantal gebouwen van de KSA afgebrand (de houten noodgebouwen die naast het W1 stonden, aan het park).

Mijn vader (Rudi) heeft overigens ook zijn middelbareschooltijd doorgebracht op dezelfde locatie (toen nog HBS). Hij vertelde altijd vol trots dat hij 10 minuten voor schoolbegin pas hoefde op te staan, en ook het hek over klom.

Vanaf 2008 tot 2021 woonden hier de familie Huisman-de Jong, een echtpaar met twee kinderen.

Anno 2023 is het huis door de huidige eigenaren totaal gerestaureerd en staat de villa er weer schitterend bij!

Weet u meer over één van de bewoners? Ziet u onjuistheden of heeft u aanvullingen of foto's, laat het weten. info@parkenbuurt.nl

(Coll. W. Boomgaard)

(Coll. B. Meester)

(Coll. B. Meester)

(Coll. B. Meester)

(Foto: B. Meester)