Oranjelaan 9

Veldwerk-kadasterkaart uit 1884 met een schets waarop de villa nog in originele staat ingetekend staat. Het opschrift Middellaan is onjuist, dit had Vijverlaan moeten zijn (nu Jhr. mr. G.W. Molleruslaan). De Middellaan lag ten zuiden van dit kaartje en heet nu Regentesselaan.

In “Een moment voor monumenten” omschreef Bert Kompanje de villa als volgt:

Het pand is opgetrokken in een overgangsarchitectuur: zowel de invloeden van de Hollandse neorenaissance als de eerste aanzetten van de uit Engeland overgewaaide art nouveau zijn erin verwerkt. De strengheid van het Victoriaanse Engeland is hierin nog duidelijk herkenbaar. Een paar jaar later werd de Engelse art nouveau veel uitbundiger.
Ook typisch Engels is de op de tuin georiënteerde, nagenoeg symmetrische voorgevel met aan weerszijden van de hoofdingang forse vijfzijdige bakstenen erkers met schuifvensters. De blankhouten voordeur met bovenlicht heeft gietijzeren deurrooster. Daarboven zit een zogenaamd T-venster. Op de verdieping hebben de erkers meerruitvensters tussen geprofileerde houten stijlen.
De bakstenen waaruit het pand is opgetrokken zijn in kruisverband gemetseld; een metselverband van afwisselend ‘koppen’ en ‘strekken’. De strekkenlagen verspringen daarbij om de andere laag een kop, zodat ‘kruisjes’ in het metselwerk ontstaan.
Het pand heeft een rechthoekig grondplan, telt twee bouwlagen en wordt gedekt door platte Friese pannen. Het omlopend afgeplat schilddak heeft een overstek op niet geprofileerde uitgezaagde houten steunen.
De gevels hebben een gepleisterde plint tot aan de kordonlijst. Dat is de lijst die beide verdiepingen scheidt (‘speklagen’) en die kenmerkend is voor de Hollandse renaissance. Onder de dakrand zit rondom ook een lijst, deze wordt in vaktermen de architraaf genoemd.
De verdieping heeft gepleisterde cirkelvormige rollagen tussen de vensters. Boven alle vensters zitten rijkversierde timpanen. De gepleisterde onderdelen hadden oorspronkelijk een zandsteenkleur. Die is nog te zien op de schuur die in dezelfde tijd is gebouwd.
Aan de kant van de Oranjelaan zit op de begane grond een brede, rechthoekige serre met een balkon en een balustrade. Oorspronkelijk was het een veranda, maar rond 1910 is die verbouwd tot serre. De zijwanden met fraai geprofileerde stijlen zijn in de serre opgenomen.
De licht getoogde bovenlichten van deze serre zijn bezet met veelkleurig art nouveau glas-in-lood. Ook bevat de serre nog een deel van de oorspronkelijke terrazzovloer van de veranda. Het pand valt op door zijn hoogwaardige esthetische kwaliteiten, zoals het materiaalgebruik en de fraaie ornamenten, zowel binnen als buiten.
Het interieur is zéér rijk gedetailleerd en vrijwel alle vertrekken hebben een stucplafond. De hal en het trappenhuis hebben ook rijk gestucte wanden. In het stucwerk van de hal zitten verwijzingen naar de jacht. Het heeft bovendien nog de oorspronkelijke kleuren.
Al de stucornamenten zijn vrijwel zeker afkomstig van het atelier Silberling & Zoon, destijds gevestigd te Amsterdam.

Bouwjaar

In de rijksmonumentenbeschrijving van de villa en eerder op deze site stond het bouwjaar van 1878 vermeld. Kadasteronderzoek laat zien dat dit niet juist is. Omdat de grond in 1877 is aangekocht is er mogelijk aangenomen dat de villa toen ook gelijk gebouwd is. Sanders verkocht de villa in 1884 aan de arts L.K. Wennekendonk.

De enige bekende ansichtkaart waarop de villa Oranjelaan 9 is afgebeeld. Fotograaf A.C. Stokhuyzen maakte deze afbeelding rond 1920. (Coll. B. Meester)

Bewonersgeschiedenis:

1884-1885

Vanaf 27 april 1884 waren de eerste bewoners de in Doesburg geboren huisarts, Lodewijk Karel Wennekendonk (1840-1885) en zijn in Batavia geboren vrouw, Hermine Jeannette Emilie Klerks (1856-1925).

Vanaf september 1869 was Lodewijk 1e geneesheer van Semarang (Java) en had daar een genees- heel- en verloskundige praktijk. In 1883 vestigde hij zich als arts in Amsterdam aan de Hemonystraat.
Dit echtpaar had vijf inwonende kinderen waarvan de oudste vier in Semarang geboren waren; Hermine Charlotte Marie (1873), Jeanette Angelique (1877), Everdine Ernestine (1878), Lodewijk Karel (1880) en de in Amsterdam geboren Anna Theodora (1883).

Volgens een advertentie van 3 oktober 1884 in het Samarangsch handels- en advertentieblad ‘De Locomotief’ heette de villa "Hermina". Gezien de namen van de vrouw des huizes en de oudste dochter lijkt het mij niet onmogelijk dat de villa “Hermine” geheten heeft.
Na het overlijden van haar echtgenoot op 19 januari 1885 verkocht de weduwe de villa aan C.F. Morbotter en vertrok op 4 augustus 1885 met de kinderen naar Gent (BE).

1885-1886

Op 16 oktober 1885 kwam vanuit Den Haag een nieuwe bewoner. Het was de in Japara (Java) geboren 23-jarige Casper Frederik Morbotter (1862-1912). In het bevolkingsregister is geen beroep genoteerd. Op een kadasterkaart uit 1885 is te zien en te lezen dat Morbotter de villa liet vergroten en op het terrein een zomerhuis had laten bouwen. Op een veldwerkkaartje van het kadaster staat ook de architect genoemd: ‘Th. Sanders’.
Mogelijk kreeg Morbotter andere plannen want hij woonde hier maar kort en verhuisde op 15 februari 1886 naar Brussel.

Veldwerk-kadasterkaart uit 1885. Hierop zien we (3045) dat Morbotter de villa liet vergroten en er een zomerhuis gebouwd werd.

1886-1899

De nieuwe eigenaren waren twee dames, zij waren beide voor 50 procent eigenaar. Het waren de in Amsterdam geboren Anna Marie Cornelia Petronella van Harpen Kuijper (1842-1910) en haar in Westbroek geboren vriendin, Adriana Francisca Caspers (1851-1917). Wanneer ze hier precies introkken is niet bekend, er staat geen verhuisdatum genoteerd. Ze woonden hiervoor kort aan de Kerklaan 37. In de periode dat deze dames hier woonden heette het huis: "Villa Jeaceka". Op 9 december 1899 verhuisden ze naar Utrecht. De villa bleef wel in eigendom en werd verhuurd aan de familie Knüttel.

Villa Jeaceka ten tijde van de dames Van Harpen-Kuijper en Caspers. Illustratie uit een VVV-gids.

1899-1900

Vanuit Wilhelminapark 1 kwam het gezin van de in Ede geboren Daniël Knüttel (1861-19?) en zijn in Oldenburg geboren vrouw, baronesse Elisabeth Madelonne Johanne von Schrenck-Notzing (1867-1939). Zij hadden twee inwonende dochters, de in Heidelberg geboren Meta (1894) en de in Baden geboren Rosalia Elisabeth (1899). Daniël was 'doctor in de Philosophie'. Op 27 april 1900 vertrok het gezin naar een voor mij onbekende bestemming in het buitenland.

In 1900, na het huis te hebben verhuurd aan de familie Knüttel verkochten de dames Van Harpen Kuijper en Caspers het huis aan de familie Schoch.

1900-1922

De familie Schoch kwam op 12 november 1900. Zij waren de in Bergen op Zoom geboren, gepensioneerde generaal-majoor der artillerie, Johannes Gustaaf Ulrich Schoch (1840-1922) en zijn in Nijmegen geboren vrouw, jkvr. Margaretha Catharina Gevers Deynoot (1844-1919). Dit echtpaar had acht kinderen waarvan drie dochters inwonend waren; de in Gorinchem geboren Marie Louise Wilhelmina (1875-1961), de eveneens in Gorinchem geboren Constance Léonie (1877-1911) en de in Utrecht geboren Anna Louisa (1880-1949).
De familie Schoch gaf het huis de naam "Villa Vredeoord". In 1911 overleed dochter Constance en in 1919 overleed Margaretha.

In 1921 kocht Schoch een stuk tuin (H 6878) van buurman Siebers (Regentesselaan 18) ter grootte van 7,60 are.

Voor dochter Anna Louisa kocht Schoch een villa aan de Mr. Van Hasseltlaan 25 (destijds genummerd als 15) wat de naam "Klein Vredeoord" kreeg.

Na het overlijden van hun vader verhuisden beide dochters in 1923 naar de Mr. Van Hasseltlaan 25. De villa werd verhuurd.

1923-1924

Volgens een advertentie in de Nieuwe Apeldoornsche Courant van 16 november 1923 was de villa daarna kort in gebruik als verzorgingshuis. Er waren drie verpleegsters ingeschreven op dit adres, de hoofdbewoonster was de in Waspik geboren Catharina Ynzonides (1887-19?).

Dit rusthuis was geen lang leven beschoren want op 16 mei 1924 kondigde de Nieuwe Apeldoornsche Courant aan dat de erven Schoch de villa zouden laten veilen. Op 20 juni 1924 is in de Nieuwe Apeldoornsche Courant te lezen dat er blijkbaar een koerswijziging is ingezet:

Nieuwe Apeldoornsche Courant 16 mei 1924

Nieuwe Apeldoornsche Courant 20 juni 1924

1924-1930

Een zekere Willem Romein kocht alle kavels. De villa met schuur en zomerhuis behield hij zelf en de bouwkavels werden verkocht. Hierop verrezen de volgende panden; Oranjelaan 5, 7 en Prins Hendrikplein 8.

Vanaf 30 september 1924 waren de nieuwe bewoners van de villa dus de in Alkmaar geboren Willem Romein (1868-1937) en zijn in Amsterdam geboren vrouw Anna Geertruida Nielsen (1884-1957). Hiervoor woonde dit echtpaar aan de Frisolaan. Het bevolkingsregister geeft aan dat Willem tandarts was, daarachter staat ‘geen pr.’ genoteerd, wat mogelijk inhield dat hij geen praktijk had.
Zij lieten in 1925 een bijkeuken aanbouwen naar een ontwerp van architect Van der Poel, destijds wonende aan de Oranjelaan 13.
Op 26 april 1930 verhuisden ze naar Den Haag. Het huis werd verkocht aan de huisarts Albertinus de Vries.
Vijf jaar later kwam het echtpaar Romein terug naar Apeldoorn en gingen toen aan de Emmalaan 8 wonen.

1930-1952

Vanaf 14 mei 1930 woonde hier het gezin van de in Wormerveer geboren huisarts Albertinus de Vries (1897-1956) en zijn in Den Haag geboren vrouw, Pieternella Helena Nardten (1898-1972). Zij hadden drie inwonende kinderen; de in Gennep geboren Lutine Gezina (1923), de in Apeldoorn geboren Johan Christiaan (1926) en de eveneens in Apeldoorn geboren Catharina Johanna (1935). Vanaf 26 januari 1939 kreeg de villa het huidige huisnummer 9. De dokterspraktijk was aan huis met ingang aan de voorkant, eetkamer werd wachtkamer en de spreekkamer was de gelambriseerde tuinkamer.

1952-1974

In september 1952 kwam het huis in bezit van dr. Johannes Theodorus Wilkens (1897-1991). Hij was inspecteur der geneeskundige dienst van de Landmacht en woonachtig in Den Haag. Zijn zoon, (eveneens arts) was de in Magelang (Java) geboren Johannes Theodorus jr. (1920-2007). Hij en zijn in Rotterdam geboren vrouw Agatha Cornelia Bakker (1925-2015) betrokken de villa aan Oranjelaan 9. Zij hadden twee inwonende kinderen: de in Leiden geboren Johannes Theodorus (1951-1982) en de in het huis geboren Robert George (1953). De villa kwam geleidelijk in bezit van Wilkens jr. en de indeling van de huisartsenpraktijk, overgenomen van de Vries inclusief als hofarts bij Paleis het Loo, werd aangehouden. Als gevolg van een auto-ongeluk in oktober 1973, werd het huis en de dokterspraktijk in 1974 verkocht aan huisarts de Waard die als tropenarts terug kwam naar Nederland.

1974-1982

Om redenen van privacy heeft dokter de Waard de praktijkingang via de achterdeur door de bijkeuken gemaakt en kwam er een nieuwe deur naar de bestaande spreekkamer waardoor een deel van de lambrisering moest worden weggehaald. Onder andere door gebrekkige ondersteuning van zijn vrouw en de te zware artsenpraktijk is hij gaan specialiseren en werd de praktijk overgedragen aan dokter van Montfoort. Dokter de Waard verkocht de villa in 1982 aan Philips ingenieur Tom Wichers. Dokter van Montfoort mocht zijn praktijk nog één jaar in de villa blijven uitoefenen en verhuisde daarna naar Loolaan 15.

1982-2018

Met Tom Wichers kreeg de villa een bewoner voor langere tijd. In 1984 kwamen zijn ouders voor acht jaar te wonen in de spreekkamer die daarvoor werd omgebouwd, voorzag het huis van centrale verwarming en zette zich in om delen te restaureren. Ook organiseerde hij 1-daagse kunsttentoonstellingen. Rond 2017 kwam de naam “Vredeoord” weer terug op de villa.

Vanaf 2018 wordt de villa bewoond door de huidige eigenaren die de restauratiewerkzaamheden voortzetten.

Weet u meer over één van de bewoners? Ziet u onjuistheden of heeft u aanvullingen of foto's, laat het weten. info@parkenbuurt.nl